Türk Dillerinde Çeviri ve Aktarım Atölyesi
11-12 Kasım 2024 Tarihleri Arasında Etkinlik Düzenlenecektir
Azerbaycan Dili Yazım Kılavuzu ve Azerbaycan Edebiyatı Toplantısı
17 Nisan 2024 Çarşamba Beytepe Yerleşkesi K Salonunda yapılacaktır.
Hüseyin Rahmi Gürpınar Derlemi
Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın eserlerinden oluşan söz varlığı çalışması erişime açılmıştır.
14. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu
TURKIY TILLAR LEKSIKOGRAFIYASI
“TURKIY TILLAR LEKSIKOGRAFIYASI” Semineri Hacettepe Üniversitesi Sözlük Bilimi Uygulama ve Araştırma Merkezi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü ve Alisher Navoiy nomidagı Toshkent davlat o‘zbek tili va adabiyoti Üniversitesi, 30.11.2021 tarihinde “TURKIY TILLAR LEKSIKOGRAFIYASI” adlı online seminer yapılmıştır.
Söz Varlığı Araştırmaları
Servet-i Fünun Veri Tabanına Tam Erişim ve Muteferriqa Toplantısı 14 nisan 2021 Çarşamaba Günü Yapıldı
"Eren Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü" TDK tarafından yayımlandı
Merhum Prof. Dr. Hasan EREN'in eserinin geliştirilmiş ve genişletilmiş yeni sürümü, dizinleriyle birlikte Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN tarafından hazırlandı.
İstanbul Ansiklopedisi
Merkezimizde yürütmekte olduğumuz İstanbul Ansiklopedisi Söz Varlığı veri tabanı çalışması erişime açılmıştır.
Türkiye'de Yeraltı Edebiyatı
Merkez Müdür Yardımcımız Prof. Dr. S. Dilek Yalçın’ın Türkiye’de Yeraltı Edebiyatı kitabı yayımlandı.
Andreas Tietze'nin Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati
Merkezimiz Yönetim Kurulu üyesi Prof. Dr. Emine Yılmaz'ın beşinci cildinden bu yana yayın editörlüğünü yaptığı Andreas Tietze'nin Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati'nin son ciltleri de yayımlandı.
Sevortyan'ın Etimolojik Sözlüğü
Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın'ın "Sevortyan'ın Etimolojik Sözlüğü" Nihayet Tamamlanıyor başlıklı makalesi Türk Dil Kurumunun dergisi Türk Dili'nin Ağustos 2020 sayısında yayımlandı.
Türkçe Sözlük
Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN'ın başkanlığını yaptığı çalışma grubu tarafından hazırlanan Türkçe Sözlük'ün yeni baskısı Türk Dil Kurumu tarafından yayımlandı.
Türkiye Türkçesinde Yeni Sözler

Türkiye Türçesinde Yeni Sözler Projesi'nin yeni arayüzü merkezimiz tarafından hazırlanıp kullanıcıların hizmetine sunulmuştur.

Dilbilimde yeni sözcükler (neologism), kısaca, yeni bir kavram için dilin türetme olanakları kullanılarak oluşturulmuş ‘yeni sözlükbirimler’ olarak tanımlanabilir. Yeni sözlerin, yeni oluşan kavramların adı olma nitelikleri bulunduğu gibi var olan bir sözcük anlamına yeni bir anlam eklenmesi nitelikleri de bulunabilir. Bu yönüyle yeni sözlerin hem genel sözlüğe madde başı olarak girme durumları hem de var olan bir madde başında çok anlamlılık üretme potansiyelleri bulunmaktadır.

Yeni sözlerin ortaya çıkmasında en çok dil dışı koşullar etkili olmaktadır. Özellikle teknolojik yenilenmenin ve değişimin beraberinde getirdiği yeni nesneler yeni ad gereksinimi doğururlar. Bunun dışında toplumsal ve siyasi gelişmeler, kimi ekonomik olaylar, dilsel topluluğun başka bir dilsel toplulukla kurduğu etkileşimin boyutu, dil planlaması gibi etkenler de yeni sözlerin ortaya çıkmasını güçlü bir şekilde belirlemektedir. Yeni sözlerin ortaya çıkışında kişisel gereksinimlerin, özellikle sanatsal yaratılarda yazar ya da şair gibi sözünü günlük dilden ayrı bir yön ve nitelikte kullanmaya yatkın kişilerin var olana yeni bir boyut kazandırma eğilimleri de etkilidir. Burada şairin ya da yazarın yeni bir anlam iletme isteğinden söz edebiliriz. Bu kişisel gereksinimin ortaya çıkardığı yeni söz ya da yeni bir anlamın toplumca benimsenmesi için de çeşitli faktörler rol oynamaktadır. Toplumun aydın kesiminin özellikle bilim çevresince yapılmış bir buluşun var olmayan bir kavramı önce doğurması ve buna bir ad bulunması dilin işlerliğine ve terim kapasitesine olan katkıyı ortaya çıkarmaktadır. Böylelikle dilin terim sözlüklerinin kapsamı genişlemekte ve bazen de terim nitelikli sözlük genel sözlüklere de girebilmektedir. “taksidolmuş”, “çekyat”, “seryat”, “kazıkazan”, “değnekçi” sözlerinde görüldüğü gibi sadece bilim çevreleri değil halkın kendi yarattığı ve gereksinimlerinden ortaya çıkardığı birimler de son yıllarda genel sözlüklere girmişlerdir. Kısaca yeni sözlerin ortaya çıkışı, bir kavram gereksinimiyle başlayıp, kavramı aktarabilecek bir adın bulunması sürecini kapsamaktadır (Emecan, 1998: 23, 24, 25).

Bu projenin amacı, yeni sözlerin Türkiye Türkçesi çevrim içi haber metinleri taranarak otomatik bir biçimde çıkarımının yapılmasıdır. Bu bağlamda proje başlangıcından projenin sonlanması aşamasına kadar olan süreçte, belirlenen çevrimiçi haber kaynaklarının söz listeleri çeşitli web tarama (crawlers, spiders) yazılımları tarafından günlük olarak taranıp, bir dur listesi (stop list) yardımıyla elde edilen sözler ve sıklıkları karşılaştırılarak Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük (GTS) madde başlarında bulunmayan sözler belirlenmeye çalışılacaktır. Proje kapsamında, sözlerin yazımsal özellikleri göz önüne alınıp, madde başı olabilecek aday yeni sözler bir veri tabanında tutulup, sözlük bilimcilerce değerlendirilmek üzere bu veri tabanına bağlı sistemle tarihsel bir sıradüzenle günlük olarak bir web arayüzüyle yayımlanacaktır. Böylelikle, hangi haber kaynağının günlük olarak ne kadar söz içerdiği, var olan sözler yanında olası aday sözlerin ayrı bir arayüzde gösterildiği birimler, kolayca erişilebilir bir duruma getirilmiş olacaktır. Proje süresi boyunca Türk Dil Kurumu’yla veri tabanlarının kullanımı, projenin söz varlığı listelerinin ve çevrim içi sistemin değerlendirilmesi konularında işbirliğine gidilecektir.

Projeden elde edilecek sonuçlar, Türkiye Türkçesi haber metinlerinin çevrim içi söz varlığının bütün olarak bir veri tabanına kaydedilmesiyle gerek doğal dil işleme (DDİ) gerekse derlem dilbilim çalışmalarına da katkı sağlamış olacaktır.